شیره تریاک ماده‌ای غلیظ و قهوه‌ای‌رنگ است که از جوشاندن و تغلیظ تریاک خام یا سوخته به دست می‌آید. این ماده به‌شدت اعتیادآور است، چون حاوی ترکیبات افیونی قوی مثل مورفین است که هم روی بدن و هم روی مغز اثر می‌گذارند و با ایجاد احساس سرخوشی زودگذر، فرد را به وابستگی شدید می‌کشانند.
مصرف خوراکی آن، برخلاف تصور برخی افراد، بسیار خطرناک‌تر از سایر روش‌هاست؛ چون جذب آن غیرقابل‌پیش‌بینی است و می‌تواند به‌سرعت باعث اوردوز (مصرف بیش از حد و کشنده) یا آسیب‌های جدی به اندام‌های داخلی شود. در این مقاله، تلاش می‌کنیم، عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت مصرف خوراکی شیره تریاک را بررسی کنیم تا آگاهی شما، نسبت به خطرات واقعی این ماده افزایش یابد.
عوارض کوتاه‌مدت و فوری خوردن شیره تریاک
وقتی شیره تریاک خورده می‌شود، اثرات آن کمی دیرتر از روش‌های دیگر مثل تدخین (کشیدن) ظاهر می‌شوند، اما ممکن است شدیدتر و خطرناک‌تر باشند. این عوارض می‌توانند تنها مدت کوتاهی پس از مصرف آغاز شوند و هم بدن و هم مغز را درگیر کنند. در مواردی، حتی مقدار کم آن می‌تواند جان فرد را تهدید کند.
عوارض فیزیکی (جسمی) خوردن شیره تریاک در کوتاه‌مدت:
- تهوع، استفراغ و یبوست شدید: به دلیل تأثیر مستقیم شیره روی حرکات روده و معده، سیستم گوارشی دچار اختلال می‌شود.
- سرگیجه، خواب‌آلودگی و عدم تعادل: مغز به طور موقت کندتر کار می‌کند و فرد ممکن است احساس سبکی سر یا ناپایداری داشته باشد.
- کاهش سرعت تنفس و ضربان قلب: شیره فعالیت مغز را در بخش‌هایی که تنفس را کنترل می‌کنند کم می‌کند، در نتیجه فرد ممکن است آهسته‌تر نفس بکشد یا ضربان قلبش کند شود.
- تنگ شدن مردمک چشم: که به آن «مردمک سوزنی» گفته می‌شود و یکی از علائم رایج مصرف مواد افیونی است.
- خارش شدید پوست: به‌خاطر آزادشدن ماده‌ای در بدن به نام هیستامین که باعث واکنش‌هایی مثل خارش و قرمزی می‌شود.
عوارض روانی / شناختی (ذهنی) خوردن شیره تریاک در کوتاه‌مدت:
- گیجی و کندی در تفکر: تمرکز سخت می‌شود، و فرد ممکن است درک درست از محیط نداشته باشد.
- اختلال در قضاوت و تصمیم‌گیری: تصمیم‌های عجولانه، نادرست یا خطرناک ممکن است از فرد سر بزند.
- نوسان خلق (حالت روحی): گاهی فرد احساس بی‌تفاوتی کامل دارد و گاهی ممکن است به طور غیرعادی سرحال یا سرخوش شود که واقعی نیست.
خطر اوردوز (خوردن بیش از حد شیره تریاک) :
چون شیره بسیار غلیظ است، حتی مقدار کمی از آن ممکن است باعث مرگ شود.
علائم اوردوز شامل خواب‌رفتگی شدید، نفس‌کشیدن کمتر از ۸ بار در دقیقه، و مردمک‌های خیلی تنگ است.
اگر این علائم دیده شد، باید سریعاً با اورژانس تماس گرفته شود و در صورت امکان از دارویی به نام نالوکسون (پادزهر مواد افیونی) استفاده شود.
عوارض بلندمدت و مزمن خوردن شیره تریاک
وقتی مصرف شیره تریاک برای مدت طولانی ادامه پیدا کند، به‌تدریج آسیب‌های جدی و گاهی غیر قابل برگشتی به بدن و روان فرد وارد می‌شود. این آسیب‌ها ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها بعد از شروع مصرف خود را نشان دهند. بیشتر این عوارض پنهان هستند و زمانی متوجهشان می‌شویم که کار از کار گذشته و سلامتی فرد به‌شدت آسیب‌دیده است. این عوارض شامل:
عوارض جسمانی (جسمی) خوردن شیره تریاک در بلندمدت:
- سیستم گوارش: یبوست مزمن، آسیب به دیواره روده‌ها، کاهش اشتها و سوءتغذیه (بدن به مواد مغذی کافی نمی‌رسد). تحقیقات نشان داده‌اند احتمال مرگ ناشی از بیماری‌های گوارشی در مصرف‌کنندگان شیره تریاک تقریباً دوبرابر است.
- کبد: احتمال ابتلا به هپاتیت C (یک بیماری ویروسی کبدی) در اثر تزریق مشترک و همچنین ابتلا به بیماری‌های مزمن کبدی مثل استئاتوز (چرب شدن کبد) و سیروز (ازکارافتادن کبد) بالا می‌رود.
- سیستم تنفسی: تنگی نفس مزمن، سرفه‌های مکرر و افزایش احتمال عفونت ریه (مثل ذات‌الریه) به دلیل ضعف سیستم ایمنی و کاهش بازتاب سرفه.
- سیستم عصبی: مشکلات حافظه، کاهش تمرکز، افت توانایی برنامه‌ریزی و یادآوری. به‌ویژه حافظه آینده‌نگر (یادآوری کاری که باید در آینده انجام دهیم) تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد.
- سیستم قلبی – عروقی: افت فشارخون، بی‌نظمی در ضربان قلب (آریتمی) و افزایش احتمال بروز سکته قلبی یا مغزی. برخی ناخالصی‌های موجود در شیره مثل متادون باعث طولانی‌شدن QT (یکی از امواج قلبی در نوار قلب) می‌شوند که خطرناک است.
- پوست و دهان: خشکی پوست، خارش مداوم و پوسیدگی شدید دندان‌ها که اغلب به دلیل خشکی دهان و تغذیه ناسالم به وجود می‌آیند.
- سیستم ایمنی: بدن قدرت دفاعی خود را از دست می‌دهد و فرد بیشتر در معرض عفونت‌ها قرار می‌گیرد؛ از جمله عفونت‌های ریوی، ادراری و پوستی.
- مشکلات هورمونی: در مردان باعث کاهش میل جنسی، کاهش هورمون تستوسترون و ناباروری می‌شود. در زنان ممکن است به اختلال در چرخه قاعدگی و کاهش باروری منجر شود.
عوارض روانی و اجتماعی خوردن شیره تریاک در بلندمدت:
- وابستگی شدید و سختی ترک: مصرف شیره باعث وابستگی شدید روانی و جسمی می‌شود. ترک شیره تریاک بدون کمک تخصصی بسیار سخت و همراه با علائم شدید جسمی و روحی است.
- افسردگی، اضطراب و اختلالات خواب: بسیاری از مصرف‌کنندگان دچار حالت‌های شدید غم، بی‌قراری، استرس مداوم و خواب‌های آشفته می‌شوند.
- انزوای اجتماعی و مشکلات خانوادگی: به‌تدریج فرد از جامعه و خانواده فاصله می‌گیرد، شغل و موقعیت اجتماعی‌اش را از دست می‌دهد و دچار مشکلات ارتباطی شدید می‌شود.
- افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های روانی شدیدتر: در مصرف‌های مزمن، احتمال بروز اختلالات روان‌پریشی (مثل توهم و بیگانگی از واقعیت) و همچنین افکار خودکشی یا آسیب به خود، بیشتر می‌شود.
چرا مصرف خوراکی شیره تریاک خطرناک‌تر است؟
مصرف خوراکی شیره تریاک نسبت به روش‌های دیگر مثل تدخین (کشیدن) یا تزریق، خطرات بیشتری دارد؛ چون جذب آن در بدن قابل‌پیش‌بینی نیست و احتمال مسمومیت شدید بسیار بالاست. همچنین این روش به طور مستقیم به دستگاه گوارش آسیب وارد می‌کند و چون بیشتر افراد از ترکیبات دقیق آن خبر ندارند، نمی‌توانند مقدار مصرف را به‌درستی کنترل کنند.
در ادامه، به طور ساده و روشن توضیح می‌دهیم که چرا این روش از مصرف، از نظر علمی و پزشکی خطرناک‌تر است.
- جذب نامنظم و غیرقابل‌پیش‌بینی: وقتی شیره تریاک خورده می‌شود، جذب آن بستگی به شرایطی مثل خالی یا پر بودن معده، اسیدی یا قلیایی بودن محیط معده (pH)، و سرعت حرکات روده دارد؛ برای همین ممکن است اثرش گاهی خیلی سریع و گاهی خیلی دیر ظاهر شود و این باعث بالارفتن خطر اوردوز (مصرف بیش از حد و کشنده) می‌شود.
- آسیب مستقیم به دستگاه گوارش: شیره بعد از خوردن مستقیماً با معده و روده در تماس است که می‌تواند باعث تحریک، التهاب، زخم‌های گوارشی و حتی یبوست شدید و طولانی‌مدت شود.
- حاوی ناخالصی‌ها: شیره‌ای که به روش سنتی تهیه می‌شود ممکن است حاوی فلزات سنگین مثل سرب باشد. این فلزات می‌توانند به کم‌خونی، درد شکمی، و آسیب به اعصاب (نوروپاتی) منجر شوند.
- عدم آگاهی از غلظت واقعی: ازآنجاکه ترکیب و میزان ماده مؤثر (مثل مورفین) در شیره یکنواخت نیست و ممکن است در هر بار مصرف تفاوت زیادی داشته باشد، فرد نمی‌داند دقیقاً چه مقدار ماده قوی وارد بدنش می‌شود. این موضوع به‌خصوص هنگام خوردن، خطر مسمومیت یا مرگ ناگهانی را به‌شدت بالا می‌برد.
راهکارهای پیشگیری از مصرف شیره تریاک
برای پیشگیری از مصرف شیره تریاک یا کمک به افرادی که درگیر آن هستند، اولین و مهم‌ترین قدم آگاه‌سازی است. خانواده‌ها، مدارس و رسانه‌ها نقش بزرگی در آموزش درباره عوارض واقعی این ماده دارند؛ اما اگر کسی دچار وابستگی شده، باید بداند که راه‌های درمانی مؤثر و تخصصی برای ترک وجود دارد.
این روش‌ها شامل ترک تدریجی با نظارت دکتر فوق تخصص ترک اعتیاد، دارودرمانی (استفاده از داروهایی که علائم ترک را کاهش می‌دهند)، روان‌درمانی (مشاوره و درمان‌های ذهنی و رفتاری برای کنترل وسوسه مصرف)، و حتی کاشت ایمپلنت نالتروکسان (دارویی که زیر پوست قرار می‌گیرد و اثر مواد مخدر را خنثی می‌کند) هستند.
این درمان‌ها ممکن است در قالب ترک بستری (اقامت در کلینیک برای مدت مشخص) یا ترک سرپایی (مراجعه روزانه یا هفتگی بدون بستری‌شدن) انجام شوند، بسته به شرایط و نیاز فرد.
کلینیک پیام تندرستی یکی از مراکز معتبر و تخصصی ترک اعتیاد است که با تیمی از پزشکان، روان‌درمانگران و پرستاران باتجربه، انواع روش‌های نوین درمان اعتیاد را ارائه می‌دهد. در کلینیک ترک اعتیاد تهران، برنامه درمانی متناسب با شرایط هر فرد طراحی می‌شود تا شانس موفقیت بالا برود و احتمال بازگشت به مصرف کاهش یابد.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان نیاز به کمک دارید، همین حالا با کلینیک پیام تندرستی تماس بگیرید یا از مشاوره رایگان استفاده کنید. ترک شیره تریاک ممکن است سخت باشد، اما با کمک درست، کاملاً ممکن است. شما تنها نیستید.
نتیجه‌گیری
مصرف خوراکی شیره تریاک با وجود باورهای غلط، یکی از خطرناک‌ترین روش‌های مصرف مواد افیونی است که می‌تواند هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت عوارض شدید جسمی، روانی و اجتماعی به همراه داشته باشد. از تهوع، یبوست و کاهش سطح هوشیاری گرفته تا اختلالات حافظه، آسیب به قلب، کبد، سیستم عصبی و حتی افکار خودکشی، همگی بخشی از پیامدهای این ماده هستند.
به‌ویژه به دلیل جذب نامنظم، ناخالصی‌های سمی و ناآگاهی از دوز واقعی، احتمال اوردوز و مرگ ناگهانی بسیار بالاست. در پایان، بار دیگر تأکید می‌کنیم که مصرف شیره تریاک نه‌تنها کمکی به تسکین درد یا آرامش نمی‌کند، بلکه با ایجاد وابستگی شدید، زندگی فرد را به‌مرور در مسیر نابودی قرار می‌دهد.
آگاهی، پیشگیری و درمان تخصصی راه نجات از این چرخه خطرناک است. برای دریافت مشاوره تخصصی و شروع درمان، همین حالا با کلینیک ترک اعتیاد پیام تندرستی تماس بگیرید و قدم اول را به‌سوی زندگی سالم بردارید.
