ترک اعتیاد فنتانیل
فنتانیل نوعی مسکن مخدر تجویزی است که ویژگی‌های شیمیایی مشابهی با دیگر مسکن های تجویزی اعتیادآور، مانند هیدروکودون و متادون دارد. فنتانیل در بیمارستان برای تسکین سریع درد شدید بیمارانی تجویز می‌شود که بدنشان نسبت به مسکن های مخدر دیگر مقاومت پیدا کرده است. فنتانیل چنان قوی است که پزشکان آن را غالباً فقط برای بیمارانی تجویز می‌کنند که در مرحله پایانی و پیشرفته سرطان هستند یا عمل جراحی انجام داده‌اند.
فنتانیل چیست؟
برای آن که شدت اعتیاد به فنتانیل را درک کنید، ابتدا باید بدانید که فنتانیل چیست؟ فنتانیل مسکن مخدری است که 50 برابر قویتر از هروئین و 100 برابر قویتر از مورفین است. با توجه به اعتیادآور و قوی بودن فنتانیل، پزشکان این دارو را صرفاً در موقعیتهای بسیار وخیم تجویز می‌کنند. اداره مبارزه با مواد مخدر امریکا (DEA) فنتانیل را در گروه دوم داروهای کنترل شده طبقه‌بندی می‌کند، به این معنا که ” احتمال سوءمصرف فنتانیل بسیار بالا است و مصرف فنتانیل می‌تواند منجر به ایجاد وابستگی روانی یا جسمی شدید شود.” فنتانیل در کنار دیگر داروهای گروه دوم مانند کوکائین، متامفتامین، ویکودین، آدرال و اکسیکانتین داروی خطرناکی محسوب می‌شود. اثر فنتانیل مشابه اکثر مسکن ها است و باعث سرخوشی و بی‌حسی جسمی و روانی مصرف‌کنندگان می‌شود.
گونه‌های متداول فنتانیل
پزشکان عموماً فنتانیل را به صورت پچی که روی پوست چسبانده می‌شود، قرص مکیدنی موسوم به “آبنبات فنتانیل” یا آمپول تجویز می‌کنند. اما فنتانیلی که به صورت غیرقانونی فروخته می‌شود، در چنین فرم‌های واضحی عرضه نمی‌شود.
فنتانیل و گونه‌های غیرقانونی آن به صورت پودر فروخته می‌شود، مصرف‌کنندگان پودر فنتانیل را ذوب می‌کنند و مایع به دست آمده را مانند هروئین تزریق می‌کنند.
آیا فنتانیل اعتیادآور است؟
سوال مشترک بسیاری از بیماران این است که آیا فنتانیل اعتیادآور است؟ فنتانیل نیز مانند دیگر داروهای مخدر قدرت اعتیادآوری بالایی دارد. بنابراین اگر فنتانیل طبق دستور پزشک مصرف نشود، بیمار به راحتی ممکن است در دام اعتیاد به فنتانیل گرفتار شود. از آنجایی که فنتانیل مانند هروئین بر مراکز پاداش مغز اثر می‌گذارد، قطع مصرف این دارو بسیار دشوار است. با این توصیف روشهای مورد استفاده برای درمان سوءمصرف مواد مخدر، مانند رفتاردرمانی شناختی می‌تواند برای ترک اعتیاد به فنتانیل نیز موثر باشد.
فنتانیل زمانی بیشترین خطر را دارد که پودر آن استنشاق یا تزریق شود یا با مواد دیگری مانند الکل ترکیب شود. با این حال حتی بیمارانی که فنتانیل را تحت نظر پزشک مصرف می‌کنند، نیز ممکن است دچار وابستگی و اعتیاد به فنتانیل شوند.
اعتیاد پیدا کردن به فنتانیل مدت زیادی طول نمی‌کشد. برخی مصرف‌کنندگان از همان اولین بار مصرف دچار اعتیاد روانی به فنتانیل می‌شوند. از آنجایی که فنتانیل قدرت اعتیادآوری بالایی دارد، چند بار مصرف آن می‌تواند به وابستگی و اعتیاد منجر شود.
نشانه های سوءمصرف فنتانیل
سوءمصرف و اعتیاد به فنتانیل با توجه به رفتار و علائم جسمی افراد قابل تشخیص است. بنابراین اگر نگران هستید که مبادا خود یا یکی از نزدیکانتان دچار مشکل سوءمصرف فنتانیل شده باشید، وجود نشانه های رفتاری و جسمی سوءمصرف فنتانیل را به دقت تحت نظر بگیرید.
نشانه های رفتاری سوءمصرف فنتانیل به شرح زیر است:
- رفتارهایی که به تهیه فنتانیل مربوط می‌شود: برای مثال فرد برای آن که پزشک را وادار به تجویز فنتانیل کند، تمارض می‌کند، پول یا اشیای گرانقیمت را برای خرید فنتانیل می‌دزدد و دائماً درباره مصرف یا تهیه فنتانیل حرف میزند یا فکر می‌کند.
- بیمار فنتانیل را نه برای تسکین درد و طبق دستور پزشک که برای تجربه احساس سرخوشی مصرف می‌کند.
- فرد فنتانیل را در تعداد دفعات بیشتر، در مقادیر بالاتر یا برای مدتی طولانی‌تر از آنچه پزشک دستور داده است، مصرف می‌کند.
فنتانیل اثر قدرتمندی بر بدن دارد و سوءمصرف آن موجب بروز نشانه‌های جسمی زیر می‌شود:
- خواب‌آلودگی شدید یا بیهوش شدن
- نامفهوم شدن گفتار
- ریز شدن مردمک‌ها
- کاهش وزن
- گیجی
عوارض سوءمصرف فنتانیل
احساس سرخوشی و نشئگی حاصل از سوءمصرف فنتانیل مانند اکثر مواد مخدر است. اغلب مصرف‌کنندگان معتقدند که اثر مصرف فنتانیل مانند هروئین است. عوارض جانبی فنتانیل نیز مانند دیگر داروهای مخدر است.
مصرف فنتانیل می‌تواند عوارض جانبی زیر را به دنبال داشته باشد:
- حالت تهوع
- یبوست
- خارش
- خستگی شدید
- ضربان قلب غیرعادی
- تشنج
- مشکلات پوستی مانند کهیر یا راش
- مشکل تنفسی
- گیجی
- سرگیجه، دوران سر یا غش کردن
- وابستگی
قطع مصرف فنتانیل موجب بروز علائم خماری و ترک اعتیاد مانند ناراحتی، حالت تهوع، استفراغ، درد عضلانی، اسهال، تب و اختلالات خواب می‌شود.
توجه داشته باشید که علائم وابستگی و خماری خاص فنتانیل نیست. برخی بیماران بدون آن که قصد سوءمصرف فنتانیل داشته باشند، دچار اعتیاد به فنتانیل می‌شوند. چون فنتانیل دارویی بسیار قوی است، تمام مصرف‌کنندگان، چه مصرف‌کنندگان غیرقانونی، چه بیمارانی که دارو را برای درمان مصرف می‌کنند، به سرعت نسبت به دارو مقاومت پیدا می‌کنند.
قطع یکباره مصرف فنتانیل
چنانچه ترک اعتیاد به فنتانیل به روش سریع یا یابویی انجام شود، بیمار به سرعت با علائم خماری روبه‌رو می‌شود و معمولاً علائم شدیدی را تجربه می‌کند. تحمل علائم شدید و غیرقابل تحمل ولع شدیدی را در بیماران ایجاد می‌کند و آنان را وسوسه می‌کند تا برای برطرف شدن این علائم فنتانیل مصرف کنند، به همین دلیل خطر عود اعتیاد بالا است. افرادی که سعی می‌کنند خودشان مصرف فنتانیل را به تدریج کاهش دهند، به ندرت موفق می‌شوند، چرا که کنترل مصرف دارو با ماهیت اعتیاد منافات دارد.
با این توصیف ترک اعتیاد سریع دشوارترین راه برای قطع مصرف فنتانیل است و توصیه نمی‌شود. بهترین کار این است که سم‌زدایی دارویی را تحت نظر پزشک انجام بدهید و از خدمات مشاوره و حمایتی و روشهای مخصوص مدیریت علائم بهره بگیرید تا ترک اعتیاد را به روشی بسیار آسان‌تر و ایمن‌تر تجربه کنید و احتمال موفقیت درمان را افزایش دهید.
سم زدایی فنتانیل
در کلینیک ترک اعتیاد پیام تندرستی سم زدایی دارویی فنتانیل تحت نظر پزشک متخصص انجام می‌شود تا حتی‌الامکان ایمنی و راحتی بیمار فراهم شود. در واقع سم زدایی بخشی از طرح درمان کلی ترک اعتیاد باشد. این نکته را به خاطر بسپارید که ترک اعتیاد و برگشت به زندگی سالم فقط قطع مصرف ماده مخدر نیست. علل زمینه‌ای اعتیاد و آسیب‌های روانی ناشی از اعتیاد باید مورد توجه قرار بگیرد تا احتمال موفقیت در درمان اعتیاد به حداکثر برسد.
سم زدایی دارویی فنتانیل
سم زدایی دارویی مستلزم مصرف دارو و نظارت پزشک است تا به این ترتیب ترک اعتیاد به فنتانیل یا دیگر مواد مخدر به ایمن‌ترین روش ممکن انجام شود. ترک اعتیاد به روش بستری معمولاً مرحله اول درمان است و پس از آن مشاوره شروع می‌شود ـ مشاوره نقش مهمی در موفقیت ترک اعتیاد دارد.
روشهای درمان اعتیاد به فنتانیل
اگر عزمتان را برای ترک اعتیاد جزم کرده‌اید، حتماً با متخصص درباره روشهای مختلف ترک اعتیاد مشورت کنید تا ایشان بهترین روش ترک اعتیاد را به شما توصیه کنند. هر یک از روشهای درمان اعتیاد مزایای خاص خود را دارد. همکاران ما در کلینیک ترک اعتیاد پیام تندرستی همواره برای راهنمایی و ارائه توضیحات لازم درباره روشهای ترک اعتیاد آماده‌اند.
ترک اعتیاد به روشهای مختلفی انجام می‌شود که از آن جمله می‌توان به درمان بستری و سرپایی اشاره کرد؛ هر دو روش شامل مشاوره فردی و گروهی می‌شود.
درمان علائم و عوارض جانبی سوءمصرف فنتانیل
درمان وابستگی به مواد مخدر نیاز به تعهد دارد. در طول درمان وابستگی به فنتانیل دارو برای بیماران تجویز می‌شود. داروهای تجویزی مورد استفاده در مرحله سم زدایی همواره باید تحت نظارت پزشک متخصص مصرف شود.
سم زدایی و فرآیند حذف مواد مضر از بدن تحت نظر پزشک متخصص انجام می‌شود. علائم ترک اعتیاد معمولاً ظرف ۶ تا ۱۲ ساعت پس از آخرین بار مصرف شروع می‌شود و در روز سوم سم زدایی به اوج می‌رسد. علائم اولیه ترک اعتیاد فنتانیل شامل افزایش بزاق، اضطراب، تعریق، تحریک‌پذیری، بدن درد، مشکل تنفسی و رعشه می‌شود. همچنین ممکن است علائمی مانند دل پیچه، اسهال، بزرگ شدن مردمک‌ها، دون دون شدن پوست، حالت تهوع و استفراغ در روزهای بعدی ترک اعتیاد بروز یابد. درمان دارویی گاهی اوقات از همان روز اول ترک اعتیاد شروع می‌شود تا ماده مخدر به آهستگی از بدن بیمار خارج شود و اثرات آن به تدریج از بین برود.
پیشگیری از عود اعتیاد به فنتانیل
چون مواد مخدری مانند فنتانیل قدرت اعتیادآوری بسیار بالایی دارند، ترک اعتیاد و پاک ماندن حتی پس از اتمام درمان بسیار دشوار است. به همین دلیل لازم است که برنامه پیشگیری از عود اعتیاد یا مراقبتهای تکمیلی از ابتدای دوره درمان تهیه شود.
هیچگاه برای تهیه برنامه پیشگیری از عود اعتیاد زود نیست و در واقع بهترین کار این است که تمهیدات لازم از ابتدای دوره ترک اعتیاد برای جلوگیری از برگشت به اعتیاد در نظر گرفته شود. تقریباً تمام متخصصین درمان اعتیاد را با سم زدایی دارویی شروع می‌کنند. سم زدایی در خانه برای اکثر بیماران مناسب نیست، چرا که تحمل علائم شدید ناشی از قطع مصرف فنتانیل برای بیماران بسیار ناراحت کننده است و تحمل چنین علائم آزاردهنده‌ای احتمال اتمام موفقیت‌آمیز درمان سم زدایی و ترک اعتیاد را کاهش می‌دهد. ایمن‌ترین روش برای سم‌زدایی این است که درمان را در یک کلینیک ترک اعتیاد معتبر تحت نظر متخصص انجام بدهید.
در کلینیک تخصصی ترک اعتیاد پیام تندرستی این آرامش خاطر را دارید که گروهی از پزشکان و کارکنان حرفه‌ای وضعیتتان را در تمام طول درمان تحت نظر دارند و سعی می‌کنند که فرآیند سم زدایی را برایتان راحت‌تر کنند. برای دریافت پاسخ به سوالات خود درباره ترک اعتیاد می‌توانید با شماره ۴۱ ۲۲ ۲۲ ۲۲ – ۰۲۱ تماس بگیرید، کارشناسان کلینیک پیام تندرستی پاسخ‌گویی به سوالات شما هستند.
دکتر مسعود جوادی بنیان گذار کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد پیام تندرستی است که در حوزه وزرات بهداشت، اعتیاد، آموزش پزشکی و درمان سابقه چندین ساله دارد و برای درمان اعتیاد و بیماری های اعصاب و روان خدمات را به صورت شبانه روزی ارائه می دهد
