ترک اعتیاد کتامین
کتامین یکی از داروهای مورد تایید سازمان غذا و دارو است که عمدتاً برای تسکین درد پس از جراحی تجویز می‌شود. البته متاسفانه سوءمصرف کتامین برای تجربه کردن آرامش و حالتی مانند بیهوشی رواج دارد. از این گذشته کتامین می‌تواند اعتیادآور باشد و عوارض جانبی جدی را به مصرف کنندگان تحمیل کند. در این مقاله توضیح می‌دهیم که کتامین چیست و مصرف آن چگونه منجر به اعتیاد می‌شود، همچنین با نشانه‌ها و علائم سوءمصرف کتامین آشنا می‌شوید تا بتوانید اقدامات لازم را به موقع برای نجات دادن خود یا عزیزانتان انجام دهید.
کتامین چیست؟
کتامین مانند دیگر مسکن‌های مخدر می‌تواند درد را آرام کند؛ به علاوه کتامین اثرات انفکاکی قدرتمندی دارد که باعث می‌شود مصرف کننده احساس خارج شدن از بدن را تجربه کند. مصرف کتامین گاهی اوقات مانند PCP و LSD موجب توهم می‌شود.
کتامین در دسته سوم داروهای کنترل شده قرار دارد، به این معنا که مصرف بالینی و درمانی آن تنها با نسخه پزشک مجاز است. بنابراین مصرف خودسرانه کتامین بدون دستور پزشک غیرقانونی است. به طور کلی داروهایی که در دسته سوم قرار می‌گیرند، برای مصرف درمانی مجازند، اما مصرف آن‌ها با خطر وابستگی همراه است. خطر ایجاد وابستگی جسمی به کتامین پایین تا متوسط است. با این حال خطر ایجاد وابستگی روانی به کتامین بسیار بالا است.
قدرت اعتیادآوری کتامین
هرچند مصرف کتامین در درازمدت منجر به ایجاد وابستگی جسمی می‌شود و در نتیجه قطع مصرف آن بروز علائم آزاردهنده‌ای را به دنبال خواهد داشت، اما اعتیادآور بودن کتامین بیشتر جنبه روانی دارد. سوءمصرف کتامین به سرعت موجب بالا رفتن تحمل بدن مصرف کنندگان در برابر اثر دارو می‌شود، در نتیجه افراد میزان مصرف دارو را افزایش می‌دهند تا اثرات آرام‌بخشی و سرخوشی قبلی را دوباره تجربه کنند. قطع مصرف کتامین با علائمی مانند بیخوابی، افسردگی و فلش بک (به یاد آوردن تجربه‌ها و توهم‌های گذشته) همراه است.
عوارض جانبی مصرف کتامین
حتی زمانی که بیماران کتامین را طبق دستور پزشک مصرف می‌کنند، احتمال بروز عوارض جانبی وجود دارد، البته عوارض در این شرایط خطر کمتری دارد و مدیریت آن‌ها آسان‌تر است. عوارض ناشی از سوءمصرف کتامین بسیار جدی‌تر است. کتامین دارویی بسیار قوی است و مصرف خودسرانه آن به راحتی منجر به اوردوز می‌شود.
افراد بسیاری کتامین را برای تجربه کردن اثرات خوشایندی مانند سرخوشی، آرامش یا احساس خارج شدن از بدن خود مصرف می‌کنند ـ برخی مصرف کنندگان می‌گویند که احساس می‌کنند کاملاً از بدن خود جدا می‌شوند، عده‌ای نیز احساس می‌کنند که تا یک قدمی مرگ رفته‌اند، تجربه‌ای که می‌تواند بسیار ترسناک باشد. عوارض نامطلوب مصرف کتامین شامل افزایش ضربان قلب، بالا رفتن فشار خون، گیجی و احساس گم‌گشتگی می‌شود. مصرف دوزهای بالاتر کتامین توهم‌های بسیار ناخوشایندی را به دنبال دارد.
از دیگر عوارض نامطلوب مصرف کتامین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آشفتگی
- نامفهوم شدن گفتار
- حرکت غیرارادی عضلات
- فراموشی
- تغییر رفتار
- تغییر فشار داخل مغز و چشم
- استفراغ
- روانپریشی
- مختل شدن عملکرد حرکتی
- مشکلات تنفسی
- تشنج
علائم ناشی از قطع مصرف کتامین
علائمی که در اثر قطع مصرف کتامین بروز می‌یابد، غالباً روانی است. برای مثال ولع و میل غیرقابل به کنترل به مصرف کتامین مشکل اصلی است که بیماران با آن مواجه می‌شوند. قطع مصرف کتامین می‌تواند منجر به بروز علائم زیر نیز بشود:
- پارانویا
- افسردگی
- اختلالات هیجانی
- تپش قلب
- تنفس سریع
بسیاری از علائم خطرناک قطع مصرف کتامین ناشی از بالا رفتن فشار خون و افزایش ضربان قلب است. کتامین بر ضربان قلب و فشار خون مصرف کنندگان اثر می‌گذارد. بنابراین وقتی فردی که مدتی طولانی است کتامین مصرف می‌کند، ناگهان مصرف آن را متوقف می‌کند، بدنش سعی می‌کند نبود کتامین را جبران کند. نوسانات ضربان قلب و فشار خون بیمار باید به دقت در محیطی درمانی توسط متخصص تحت نظر گرفته شود.
سم زدایی کتامین
سم زدایی دارویی کتامین تحت نظر متخصص بهترین راه ترک کتامین برای اکثر بیماران، به ویژه افرادی است که کتامین را برای مدتی طولانی مصرف کرده‌اند. بیماران در سم زدایی دارویی کتامین تحت نظر پزشک هستند تا اطمینان حاصل شود که علائم خطرناک زندگی آنان را تهدید نمی‌کند. برای مثال از آنجایی که ضربان قلب و فشار خون بیماران در دوران ترک کتامین نوسان دارد، علائم حیاتی بیمار تحت نظر گرفته می‌شود و درمان‌های لازم به موقع انجام می‌شود. بیماران در مرحله سم زدایی کتامین ولع مصرف و ناراحتی روانی را نیز تجربه می‌کنند.
شرایط سلامت روان بیماران در مرحله سمزدایی ارزیابی می‌شود و داروها و درمان های لازم برای کنترل کردن علائم روانی تجویز می‌شود.
روش درمان اعتیاد به کتامین
در درمان اعتیاد به کتامین نیز باید مولفه‌های رایج در برنامه های ترک اعتیاد مواد مخدر دیگر به کار برده شود. همچنین ترک اعتیاد به کتامین باید با توجه ویژه به علائم روانی بیماران انجام شود. برای مثال بیمارانی که کتامین را برای مدتی طولانی مصرف کرده‌اند، با عوارض شناختی مستمر، پارانویا و حتی روانپریشی مواجه می‌شوند. این مشکلات باید هم‌زمان با ترک کتامین بررسی و درمان شود.
ضمناً درمان اعتیاد به کتامین باید با توجه به مشکلات روانی زمینه‌ای که فرد را به سمت مصرف مواد سوق داده است، انجام شود. برای مثال بیماران مبتلا به افسردگی یا اضطراب کتامین را خودسرانه برای بهبود حالشان مصرف می‌کنند. درمان موثر باید علاوه بر اعتیاد به سلامت روان بیماران نیز بپردازد. روش مناسب درمان اعتیاد هر یک از بیماران به عامل‌های متعددی بستگی دارد که از آن جمله می‌توان به شدت مصرف دارو، اعتیاد داشتن به مواد و داروهای دیگر و امتحان کردن درمان‌های دیگر در گذشته اشاره دارد.
ترک اعتیاد و بازپروری کتامین
در کلینیک پیام تندرستی درمان بازپروری و ترک اعتیاد کتامین با بهره‌گیری از تکنیک‌ها، روش‌های درمانی و خدمات مشاوره مختلف انجام می‌شود؛ برای مثال مشاوره فردی یا گروهی یا ترکیبی از این دو به بیماران ارائه می‌شود. مشاوره خانواده نیز در بسیاری از برنامه‌های درمان اعتیاد گنجانده می‌شود. رفتاردرمانی شناختی متداول‌ترین رویکرد روان‌درمانی است که برای کمک به ترک اعتیاد به کتامین به کار برده می‌شود، البته رفتاردرمانی دیالکتیک نیز کاربرد دارد.
مدیریت دارویی نیز عموماً بخشی از درمان است. هدف کلی درمان‌های ترک اعتیاد کتامین این است که بیمار بتواند رفتارهایی اجباری را که او را وادار به تهیه و مصرف مواد می‌کند، کنار بگذارد و مصرف مواد را ترک کند؛ البته هر یک از روش‌های درمان رویکرد خاصی برای رسیدن به این اهداف دارد. ترک اعتیاد به کتامین را می‌توان در مکان‌های مختلف انجام داد و طول دوره درمان نیاز به شرایط بیمار و تشخیص پزشک پس از معاینات اولیه بستگی دارد.
دکتر مسعود جوادی بنیان گذار کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد پیام تندرستی است که در حوزه وزرات بهداشت، اعتیاد، آموزش پزشکی و درمان سابقه چندین ساله دارد و برای درمان اعتیاد و بیماری های اعصاب و روان خدمات را به صورت شبانه روزی ارائه می دهد
