از آنجایی که میزان شیوع مصرف مخدرها ظرف چند دهه گذشته بسیار افزایش یافته است، اوردوز این مواد نیز افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است. اوردوز مسکن‌های تجویزی و هروئین از اوردوز مواد و داروهای دیگر شایع‌تر است. تعریف‌های زیادی درباره نالوکسان (نارکان) به عنوان پادزهر اوردوز مخدرها شنیده‌ایم، اما نالوکسان چیست؟ دقیقاً چه نوع دارویی است و مصرف آن چه اثراتی بر بدن دارد؟
متخصصین در واکنش به این مشکل رو به رشد، نالوکسان را با هدف نجات جان بیمارانی که اوردوز میکنند، ابداع کردند. این دارو در ابتدا توسط پزشک اورژانس یا برای بیماران بستری در بیمارستان تجویز می‌شد، اما سازمان غذا و دارو آمریکا در نوامبر ۲۰۱۵، استفاده از اسپری استنشاقی این دارو را تایید کرد و به این ترتیب دسترسی عموم مردم به این دارو آسان‌تر شد.
نالوکسان چیست؟
نالوکسان (Naloxone) با نام تجاری نارکان نیز تولید می‌شود. این دارو پادزهر مخدرها است و برای درمان اوردوز برخی مواد اعتیادآور تجویز می‌شود. همچنین به صورت اسپری بینی، کپسول و آمپول وجود دارد. از کپسول خوراکی و آمپول نالوکسان برای ترک اعتیاد در مراکز تخصصی تحت نظارت بهترین پزشک ترک اعتیاد متخصص استفاده می‌شود.
ساز و کار تاثیرگذاری نالوکسان
نالوکسان اثر مواد مخدر زیر را موقتاً مسدود می‌کند:
- هروئین
- مورفین
- اکسی کدون
- متادون
- فنتانیل
- هیدروکودون
- کدئین
- هیدرومورفون
- کارفنتانیل
- بوپرنورفین(ب۲)
چنانچه فردی هر کدام از مواد فوق را مصرف کند و سپس به او داروی نالوکسان تزریق شود، این دارو به ماده مخدر اجازه نمی‌دهد که بر مغز اثر بگذارد. وقتی بیمار این دارو را بصورت خوراکی یا تزریقی دریافت می‌کند، تنفسش به حالت عادی برمی‌گردد و هوشیار می‌شود. بنابراین دارو فرصت کوتاهی را برای نجات جان بیمار در اختیار کادر پزشکی در شرایط اورژانسی قرار می‌دهد.
عوارض جانبی مصرف نالوکسان
خطرناکترین عارضه مصرف نالوکسان این است که بیمار مبتلا به اختلال سوءمصرف مواد مخدر مستقیماً در مرحله خماری حاد قرار می‌گیرد و ناگهان دچار علائم آزاردهنده ناشی از قطع مصرف می‌شود. علائم ترک ممکن است شامل سردرد، تغییر فشار خون، ضربان قلب سریع، تعریق، حالت تهوع، استفراغ، لرزش، بی‌قراری یا تحریک پذیری و بدن درد باشد. البته این عوارض آزاردهنده بعد از مصرف نالوکسون زندگی فرد را به خطر نمی‌اندازد.
برخی بیمارانی که در اثر تزریق نالوکسان به هوش می‌آیند و پرخاشگر یا خشن می‌شوند، نمی‌دانند که چه اتفاقی برایشان رخ داده است یا کجا هستند. البته این وضعیت به ندرت پیش می‌آید، اما بهتر است از آن آگاهی داشته باشید.
از دیگر عوارض جانبی مصرف نالوکسان می‌توان به واکنش‌های آلرژیک مختلفی اشاره کرد که نیاز به درمان‌های خاص دارند. اکثر عوارض جانبی مصرف آن همان علائم ناشی از قطع مصرف مواد مخدر است. در دوره درمان با نالوکسون، نوشیدن الکل می‌تواند عوارض جانبی نالوکسان را افزایش دهد.
فردی که پس از مصرف نالوکسون تحت درمان قرار نمی‌گیرد، نیاز شدید به مصرف مواد را بیشتر احساس می‌کند، به خصوص اگر به مواد مخدر اعتیاد داشته باشد. نالوکسان تقریباً یک ساعت یا کمی بیشتر در بدن باقی می‌ماند؛ حال آن که بعضی مواد مخدر بیش از ۱۲ ساعت در بدن باقی می‌مانند، با این توصیف اثر نالوکسون زودتر از اثر مواد مخدر از بین می‌رود.
مصرف مواد مخدر بعد از مصرف نالوکسان، خطر اوردوز دوم را به شدت افزایش می‌دهد.
داروی نالوکسان چه اثری بر بدن می‌گذارد؟
اوردوز، سرعت تنفس را تا حد خطرناکی کاهش می‌دهد یا حتی تنفس بیمار را متوقف می‌کند، در نتیجه بیمار بیهوش می‌شود و نمی‌تواند بیدار شود. نالوکسان دارویی تجویزی است که فرآیند اوردوز را به دلیل جلوگیری از اثرگذاری مواد مخدر بر گیرنده‌های مغز معکوس می‌کند. بعد از تزریق نالوکسان انتظار می‌رود که بیمار ظرف ۲ تا ۳ دقیقه به هوش بیاید.
البته نالوکسان اوردوز را درمان نمی‌کند. اثر این دارو فقط ۳۰ تا ۹۰ دقیقه طول می‌کشد، بنابراین اقدامات درمانی باید به سرعت انجام شود تا وقتی اثر آن از بین می‌رود، بیمار دوباره بیهوش نشود یا تنفسش مختل نشود.
مصرف نالوکسان در احیا نیاز به چه اقدامات احتیاطی دارد؟
فردی که برای احیا در زمان اوردوز به او نالوکسان داده می‌شود، باید حداقل ۲ ساعت پس از آخرین دوز نالوکسان، توسط تیم پزشکی تحت مراقبت قرار بگیرد تا از سلامتی او اطمینان حاصل شود و مجدد بیهوش نگردد.
اگر فکر می‌کنید خود یا یکی از اطرافیانتان دچار اوردوز شده‌اید یا به نالوکسان نیاز دارید، به سرعت با اورژانس تماس بگیرید.
ترک اعتیاد با نالوکسان
نالوکسان صرفاً باید برای نجات دادن جان بیمار پس از اوردوز مصرف شود و برای درمان اعتیاد به مواد مخدر مناسب نیست. درمان اعتیاد به برنامه جامعی شامل درمان‌های خاص، مشاوره و حمایت روانی نیاز دارد، به خصوص اگر بیمار به هروئین اعتیاد داشته باشد.
مصرف داروی نالوکسان برای افراد زیر مفید است:
- افرادی که مدت‌ها است مقادیر زیادی از مواد مخدر مصرف میکنند.
- اشخاصی که مواد مخدر را به طور مرتب برای مدیریت درد مزمن مصرف میکنند.
- اشخاصی که سم زدایی مواد مخدر را به تازگی به پایان رسانده‌اند یا در حال انجام سم‌زدایی هستند.
- افرادی که سابقه اوردوز مواد مخدر داشته‌اند.
مصرف نالوکسان در کلینیک پیام تندرستی
همانطور که گفته شد مصرف نالوکسان تنها برای درمان اوردوز در بیماران اعتیاد مناسب است و استفاده از آن به جهت ترک اعتیاد مواد اعتیادآور مناسب نیست و عوارض گوناگونی برای بیمار به همراه دارد. بنابراین به شما پیشنهاد می‌کنیم، برای ترک و درمان اعتیاد به مرکز ترک اعتیاد پیام تندرستی به عنوان بهترین کلینیک ترک اعتیاد تهران مراجعه کنید تا تمامی مراحل درمان اعتیاد زیر نظر متخصصین باتجربه انجام بگیرد.
درمان اعتیاد در پیام تندرستی بهترین مرکز ترک اعتیاد شبانه‌روزی با بروزترین متدهای درمانی، تحت نظر مجرب‌ترین روانپزشکان و روانشناسان انجام می‌گیرد. جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره با شماره ۰۲۱۲۲۲۲۲۲۴۱ تماس بگیرید.
