شیشه چیست؟ مت آمفتامین، که در بازار سیاه بنام «شیشه» معروف است. شیشه در رده آمفتامینها است و خاصیت محرکی دارد. متآمفتامین با تاثیر مستقیم بر مکانیسمهای مغز شادی و هیجان کاذب در فرد مصرف کننده شیشه ایجاد میکند. متآمفتامین همچنین باعث اختلال شدید در خواب و یا بیخوابی شدید میشود. مصرف کنندهشیشه دچار بی اشتهایی شدید شده و ساعتها و حتی تا روزها اشتها به غذا ندارد. در عین حال این ماده باعث تشنگی میشود و مصرف کننده مجبور است مقدار زیادی آب بنوشد. در روان درمانی ترک اعتیاد شیشه ، درمانگر متخصص ترک مواد تلاش میکنند تا با ایجاد شناخت و خود آگاهی در بیمار ،تغییرات رفتاری که موجب حرکت به سوی زندگی بدون مواد، همچنین آگاهی از عوارض خطرناک مصرف شیشه و در نهایت با تغییر سبک زندگی فرد او را به یک زندگی سالم رهنمون سازند.
اخیراً در درمان روان شناختی وابستگی به مواد محرک از الگوی ماتریکس (matrix) استفاده میشود . روش درمانی ماتریکس ، درمانی غیر دارویی در افراد وابسته به شیشه است این روش معروفترین و شناخته شدهترین روش ترک اعتیاد شیشه در سراسر دنیاست. اجرای ماتریکس که به صورت هفتگی با حضور درمانگر و بیمار انجام می شود، یک برنامه زمانبندی شده سه ماهه میباشد، که تمام جلسات دارای یک برنامه تدوین شده مشخص است. در تعدادی از جلسات حضور حداقل یکی از اعضای خانواده بیمار ضرورت دارد. مدت زمان هر جلسه در یک روز حدود ۳۰ دقیقه بوده که در طول جلسه مباحث مخصوص آن جلسه، تکالیف جلسه قبل، آموزشهایی برای هفته آینده، بررسی وضعیت رفتاری در طول هفته و غیره را شامل میشود.
در روش درمانی ماتریکس بر مداخلات زیر تکیه می شود :
در الگوی ماتریکس علاوه بر دنبال کردن یک برنامه مدون که تمام موارد زیر و اهداف درمانی دیگر را نیز شامل میشود.
هدف های زیر نیز در هر جلسه دنبال می گردد:
افزایش ماندگاری بیماران در درمان موجب دور ماندن از مواد، کاهش وسوسه و میل به مصرف مجدد میگردد و همچنین در هر مراجعه بیمار آزمایش تست اعتیاد انجام میدهد و بر اساس نتایج آزمایش و مصاحبه های انجام شده در کل دوره درمان وضعیت پیشرفت بیمار ارزیابی شده و بر حسب این ارزیابی مداخلات لازم انجام میگیرد.
مواد محرک بویژه شیشه، روان درمانی منحصر به خود را میطلبد که در آن به جز در موارد معدود از دارو استفاده نمیشود و این روان درمانی از نوع رفتار درمانی شناختی (CBT) میباشد.
متآمفتامین با ورود به سیستم عصبی مرکزی باعث آزاد شدن ناگهانی واسطه شیمیایی دوپامین در مغز میشود که باعث تحریک سلولهای مغزی و افزایش حالت تهاجمی و افزایش حرکات جسمی میشود. در صورت ادامه مصرف بعد از مدت طولانی علایم بدخلقی، افسردگی هنگام ترک شیشه و علایم اختلال حرکتی مثل پارکینسون در فرد ظاهر میشود.
همچنین این ماده در همان ابتدای مصرف خسارات جبران ناپذیری را در مغز وارد میآورد که افت حافظه، پرخاشگری و تهاجم، رفتارهای جنون آمیز و آسیبهای قلبی و مغزی از عوارض مصرف آن است. این ماده به صورت خوراکی، تزریق وریدی، کشیدنی یا تدخین مصرف میشود و بلافاصله بعد از مصرف حالتی به نام rush یا flash در فرد ایجاد میگردد. با مصرف این ماده حالاتی مثل هیجان زدگی، بی تابی، سخن گفتن تند، کاهش خواب و اشتها و افزایش فعالیتهای فیزیکی به وجود میآید.
یکی از دلایلی که خیلی از افراد دچار وسوسه مصرف شیشه می شوند و به این ماده محرک روی می آورند این است که استفاده از شیشه میتواند نیاز و فعالیت جنسی فرد را به طور غیرعادی افزایش دهد . با توجه به تأثیرات شیشه بر روی مغز ممکن است فرد را به قدری بیتوجه و از خود بیخود کند که فرد استفاده از وسایل حفاظتی پیشگیری را فراموش کند و همچنین شخص را وادار به افراط در فعالیتهای جنسی میکند که قطعاً آسیب های غیرقابل جبرانی را به همراه دارد و امکان ابتلا به ویروس و دیگر بیماری های مقاربتی را افزایش میدهد.
بعضی از داروهای ضد ایدز میتوانند مانع عکسالعمل بدن در برابر تجزیه کریستال شود و این موجب میگردد تا سطح پایداری کریستال در سیستم گردش خون طولانیتر و بیشتر شود. استعمال کریستال با استفاده از پیپ یا به شکل سیگارت موجب سوزاندن و بریدن لبها میشود که احتمال سرایت انواع ویروسها از جمله هپاتیت C را افزایش میدهد. فضای استعمال کریستال یا شیشه بصورت تزریقی احتمال آلودگی به هپاتیت C و ایدز را دارد. به خصوص اگر سوزن، سرنگ و دیگر تجهیزات تزریقی (قاشق، صافی، شریان بند) مشترکاً استفاده شود. اگر مبتلایان به ایدز از کریستال به طور گسترده و در مدت زمان طولانی استفاده کنند به تعداد ویروسها در بدن آنها افزوده خواهد شد.
خیلی از کسانی که کریستال یا شیشه مصرف میکنند این ماده را بسیار وابسته کننده توصیف میکنند. مصرف کنندگان این ماده در ابتدا تشویق میشوند کمی از این ماده را همراه داشته باشند تا در مواقع ناگهانی به دادشان برسد. با توجه به ماهیت وابسته کننده این ماده فرد از لحاظ روانی و فیزیکی به آسانی به آن وابسته میشود. شخصی که از نظر روانی به کریستال وابسته شود بیش از هر چیزی در زندگی طالب آن میشود. وقتی که بدن فرد با مخدرها سازگاری پیدا میکند وابستگی فیزیکی اتفاق میافتد و در این وضعیت فرد تدریجاً به عملکرد مواد مخدر در سیستم بدن عادت میکند. بالارفتن سریع قدرت تحمل و وابستگی نسبت به کریستال و مصرف دوز بالای این ماده برای رسیدن به تأثیر مطلوب از دلایل معمول مصرف شیشه عنوان شده است. حالت و حس آرامش و خلسه بینهایتی که به دنبال مصرف متامفتامین ها در فرد ظهور پیدا میکند اغلب موجب بروز میل بیش از حد برای استفاده بیشتر از این ماده در شخص میشود.